Jinekoloji, cinsel sağlığı ve üreme sağlığını korumaya yönelik, kadınlara özel tıbbi bir bakımdır.
Bu bakım;
◦Hastalıklardan korur,
◦Kanserlerin erken tanısını,
◦Üreme organlarını etkileyen enfeksiyonların erken tanı ve tedavisini
◦Kısırlık gibi komplikasyonların önlenmesini sağlar.
◦Doktorların çoğunluğu jinekolojik muayeneyi 6 ayda ya da yılda 1 kez önermektedir.
◦ Jinekolojik açıdan ilk muayene genellikle 18 yaşta önerilir ancak yaşa bakılmadan mutlaka jinekolojik kontrol yapılmasını gerektiren durumlar vardır.
Bunlar:
◦Karnın alt bölgesinde ağrı
◦Adet düzensizlikleri, âdet kanamasının olmaması veya aksaması,
◦Anormal kanamalar,
◦Dış genital organlarda ağrı, şişlik, kaşıntı, kitle ve yaralar bulunması,
◦Vajinal akıntı, kaşıntı ve ağrı olması,
◦On beş, on altı yaşına gelinmesine rağmen âdet kanamasının olmaması,
◦Cinsel temas yoluyla geçen hastalıklara maruz kalınması,
◦Toplumda çoğu kadın, önemli bir sorunu olmadıkça mahremiyet duygusu nedeniyle genellikle jinekolojik muayene olmak istemez.
◦Hastanın güveninin kazanılmasıyla bu durum ortadan kaldırabilir.
◦Hastaya şefkatle yaklaşıp yakın ve güvenilir bir iletişimle rahat bir muayene imkânı sağlanabilir.
◦Böylece hastanın eşine ve ailesine bile söylemekten çekindiği pek çok problemi ancak kendisine itimat ettiği sağlık personeline açması mümkün olabilir.
◦Muayene işleminde ilk aşama, hastadan doğru ve kapsamlı bir anamnezin alınmasıdır
1. Anamnez
Anamnez, doktorun hastaya teşhis koyma amaçlı olarak ona sorduğu sorulara sonucu elde ettiği hastanın öyküsüdür. Hastanın mevcut ya da geçmiş hastalıkları hakkında, kendisinden ya da bir yakınından alınan bilgilerdir.
Anemnez, hastalığın teşhisinde en önemli adımlardan biridir. Hastanın yaşadığı rahatsızlık, geçmişte yaşadığı ve ailesinde görülmüş olan hastalıklarla beraber değerlendirilerek teşhisin konması için gerekli tetkikler belirlenir. Hatta bazen sadece anamnez alınıp teşhis de konulabilir.
Anamnez sırasında ilk önce hastanın kimlik bilgileri alınır. Daha sonra kendisinin dilinden rahatsızlıkları dinlenir. Daha önce geçirmiş olduğu belli başlı hastalıklar ya da ailevî bir hastalığı olup olmadığı öğrenilir. Sosyoekonomik durumu ve alışkanlıkları buna eklendiğinde hastalık için bir ön teşhis konur. Bunu fizik muayene takip eder.
◦Kronolojik olarak hastanın yakınmalarını
◦Bu yakınmaların birbiri ile olan ilişkisini
◦Öz ve soy geçmişini
◦Alışkanlıklarını ve sistemlerin sorgusunu kapsar.
◦Anamnezle tanı için hangi laboratuvar incelemelerinin gerekli olduğuna ilişkin fikir edinilebildiği gibi bazen de sadece bu yöntemle tanıya varılabilmektedir.
◦Anamnez alınmadan önce hasta tuvalete gönderilerek mesanesi boşaltılır.
◦ Hasta rahat bir yere oturtulur ve iyi bir iletişim sağlanır.
◦ Hastayı doğru bir şekilde değerlendirmek için öykü alımı sırasında dostça bir ilişki kurmak çok önemlidir.
◦ Hastanın fiziksel ve psikososyal değerlendirilmesi yapılarak kapsamlı bir anamnez alınır.
Anamnezin ilk aşaması kimlik ve kişisel bilgiler ile ilgilidir. Bur aşamada hastaya şu sorular sorulur:
◦ Adı soyadı
◦ Yaş
◦ Meslek
◦ Medeni durum
◦ Evliyse bunun süresi
◦ Âdet düzeni
◦ Âdet kanamalarının kaç günde bir olduğu, kaç gün sürdüğü ve kanama miktarının nasıl olduğu
◦ Son âdet tarihi
◦ Son âdet kanamasının beklenilen zaman ve düzende bir kanama olup olmadığı
◦ Ara kanamaları olup olmadığı
◦ Âdetler sırasında ağrı olup olmadığı
◦ Âdet öncesinde herhangi bir gerginlik vb. olup olmadığı
◦ Vajinal akıntının olup olmadığı, varsa süresi, miktarı, rengi, kokusu gibi ayırıcı özellikleri
◦ Vajinal kaşıntı olup olmadığı
◦ Genital bölgede herhangi bir kitle, şişlik, siğil gibi anormallik olup olmadığı
◦ İdrar yaparken yanma, sık idrara çıkma gibi yakınmaların olup olmadığı
◦ Cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı veya kanama olup olmadığı
◦ Vücutta aşırı tüylenme olup olmadığı
◦ En son jinekolojik incelemenin ne zaman yapıldığı, bu incelemede herhangi bir tetkik (özellikle smear testi) yapılıp yapılmadığı, yapıldıysa sonuçları, muayene sonrası konulan tanı ve verilen tedavinin ne olduğu vs vs.
Obstetrik Açıdan;
◦ Daha önce hamile kalıp kalmadığı,
◦ Toplam gebelik sayısı,
◦ Hamile kalınmışsa bunların sonuçları (düşük, kürtaj, ölü doğum, canlı doğum, ektopik gebelik, molhidatiform vb.)
◦ Toplam doğum sayısı,
◦ Yaşayan çocuk sayısı,
◦ Daha önceki hamileliklerde yaşanan sorunlar (kanama, preeklempsi vb.),
◦ Doğumların şekli (sezaryen, normal doğum) ve tarihi,
◦ Sezaryen oldu ise bunun nedeni,
◦ Düşük olayı yaşanmışsa sonrasında düşük materyalinde herhangi bir genetik inceleme yapılıp yapılmadığı,
◦ Daha önceden kullanılan doğum kontrol yöntemleri,
◦ Şu anda kullanılan doğum kontrol yöntemi sorulur.
Özgeçmiş Bilgisi için;
◦ Kronik bir hastalığın olup olmadığı,
◦ Herhangi bir ameliyat geçirip geçirmediği,
◦ Düzenli kullandığı bir ilaç olup olmadığı,
◦ Alerjik durumu,
◦ Alkol ve sigara kullanımı sorulur.
Soy Geçmiş Bilgisi için;
◦ Ailede özellikle kadın hastalıkları ile ilgili kanser başta olmak üzere önemli bir hastalık olup olmadığı,
◦ Ailede herhangi bir kişide diyabet, hipertansiyon ve genetik olarak taşınan hastalık olup olmadığı sorulur.
◦Anamnez aşaması sona erdikten sonra genel fizik muayeneye geçilir.
